Fungsi normal kelenjar adrenal mungkin terjejas oleh keadaan seperti jangkitan, tumor, gangguan genetik dan penyakit autoimun, atau sebagai kesan sampingan terapi perubatan. Gangguan ini menjejaskan kelenjar sama ada secara langsung (seperti jangkitan atau penyakit autoimun) atau akibat daripada disregulasi pengeluaran hormon (seperti dalam beberapa jenis sindrom Cushing) yang membawa kepada lebihan atau kekurangan hormon adrenal dan gejala yang berkaitan.

Pengeluaran berlebihan kortikosteroid

Sindrom Cushing

Sindrom Cushing ialah suatu manifestasi lebihan glukokortikoid. Ia boleh disebabkan oleh rawatan yang berpanjangan dengan glukokortikoid atau disebabkan oleh penyakit asas yang menghasilkan perubahan pada paksi HPA atau pengeluaran kortisol. Punca boleh dikhususkan lagi, sama ada berpuncakan ACTH atau bebas. Penyebab paling biasa sindrom Cushing endogen ialah adenoma pituitari yang menyebabkan pengeluaran ACTH yang berlebihan. Penyakit ini menghasilkan pelbagai jenis tanda dan gejala termasuk obesiti, diabetes, peningkatan tekanan darah, rambut badan yang berlebihan (hirsutisme), osteoporosis, kemurungan, dan yang paling ketara, tanda regangan pada kulit disebabkan oleh penipisannya yang progresif.[4][6]

Aldosteronisme primer

Apabila zona glomerulosa menghasilkan aldosteron berlebihan, hasilnya ialah aldosteronisme primer. Punca untuk keadaan ini ialah hiperplasia dua hala (pertumbuhan tisu yang berlebihan) kelenjar, atau adenoma yang menghasilkan aldosteron (keadaan yang dipanggil sindrom Conn). Aldosteronisme primer menghasilkan hipertensi dan ketidakseimbangan elektrolit, meningkatkan pengekalan natrium kekurangan kalium.[6]

Kekurangan adrenal

Kekurangan adrenal (kekurangan glukokortikoid) berlaku dalam 5 per 10,000 penduduk lazim.[6] Kekurangan jenis primer (termasuk penyakit Addison dan punca genetik) melibatkan gangguan korteks secara terus. Gangguan yang berlaku dalam paksi HPA berpuncakan luar kelenjar dikira sebagai kekurangan adrenal sekunder.

Penyakit Addison

Penyakit Addison merujuk kepada hipoadrenalisme primer, iaitu kekurangan pengeluaran glukokortikoid dan mineralokortikoid oleh kelenjar adrenal. Dalam masyarakat Barat, penyakit Addison biasanya merupakan keadaan autoimun, di mana badan menghasilkan antibodi terhadap sel korteks adrenal. Di seluruh dunia, penyakit ini lebih kerap disebabkan oleh jangkitan, terutamanya daripada tuberkulosis. Ciri khas penyakit Addison ialah hiperpigmentasi kulit, yang muncul dengan gejala tidak khusus lain seperti keletihan.[4]

Komplikasi yang dilihat dalam penyakit Addison yang tidak dirawat dan jenis kekurangan adrenal primer yang lain ialah krisis adrenal, kecemasan perubatan di mana paras glukokortikoid dan mineralokortikoid yang rendah mengakibatkan kejutan hipovolemik dan gejala seperti muntah dan demam. Krisis adrenal secara berperingkat boleh menyebabkan pengsan dan koma.[4] Pengurusan krisis adrenal termasuk suntikan hidrokortison.[46]

Kekurangan adrenal sekunder

Dalam kekurangan adrenal sekunder, gangguan paksi hipotalamus-pituitari-adrenal membawa kepada penurunan rangsangan korteks adrenal. Selain daripada penghalangan paksi oleh terapi glukokortikoid, punca paling biasa kekurangan ini ialah tumor yang menjejaskan pengeluaran hormon adrenokortikotropik (ACTH) oleh kelenjar pituitari.[6] Kekurangan adrenal jenis ini biasanya tidak menjejaskan pengeluaran mineralokortikoid yang sebaliknya berada di bawah kawal atur sistem renin-angiotensin.[4]

Hiperplasia adrenal kongenital

Hiperplasia adrenal kongenital ialah penyakit kongenital di mana mutasi enzim yang menghasilkan hormon steroid mengakibatkan kekurangan glukokortikoid, dan kerosakan sistem maklum balas negatif paksi HPA. Dalam paksi HPA, kortisol (glukokortikoid) menghalang pembebasan CRH dan ACTH, hormon yang merangsang sintesis kortikosteroid. Oleh kerana kortisol tidak dapat disintesis, hormon ini dikeluarkan dalam kuantiti yang tinggi dan sebaliknya merangsang pengeluaran steroid adrenal lain. Bentuk hiperplasia adrenal kongenital yang paling biasa adalah disebabkan oleh kekurangan 21-hidroksilase. 21-hidroksilase diperlukan dalam penghasilan kedua-dua mineralokortikoid dan glukokortikoid, tetapi bukan androgen. Oleh itu, rangsangan ACTH korteks adrenal mendorong pembebasan jumlah androgen adrenal yang berlebihan, yang boleh membawa kepada perkembangan alat kelamin dan ciri seks sekunder yang tidak jelas.[30]

Tumor adrenal

Tumor adrenal biasanya dijumpai sebagai insidentaloma, tumor asimtomatik yang tidak dijangka ditemui semasa pengimejan perubatan. Ia dilihat dalam kira-kira 3.4% daripada imbasan CT,[7] dan dalam kebanyakan kes ia adalah adenoma benigna.[48] Karsinoma adrenal sangat jarang berlaku, dengan kejadian 1 kes per juta setahun.[4]

Feokromositoma ialah tumor medula adrenal yang timbul daripada sel kromafin. ia boleh menghasilkan pelbagai gejala yang tidak khusus, termasuk sakit kepala, berpeluh, kebimbangan dan palpitasi. Tanda-tanda biasa termasuk hipertensi dan takikardia . Pembedahan, terutamanya laparoskopi adrenal, ialah rawatan yang paling biasa bagi feokromositoma kecil.[49]